Bolivya'da Che ile birlikte savaşmış Benigno lakaplı eski gerilla Ramirez'in Che'yi SSCB'nin ihbar ettiğini söyleyen açıklamalarının Türkiye basınına taşınması tartışmaları beraberinde getirdi; Che'nin Türkiye'de ne kadar az tanındığını da ortaya koydu.
Che Guevara dünyada olduğu gibi Türkiye'de de devrimci mücadelenin önemli bir simgesi olarak sahiplenilse de mücadelesinin birçok yönü karanlık bırakılmakta. Che'nin uğruna mücadele ettiği Küba devriminin bürokratikleşmesi, Küba'nın SSCB'nin uydusuna dönüştürülmesine karşı mücadelesi, sonrasında dışlanması, bu açmazdan devrimi yayarak çıkmak için gittiği Bolivya'da Çin ve SSCB tarafından yalnız bırakılması�
Bu açıklamalar vesilesiyle Che'nin bilinmeyen ve bilinmesi pek de istenmeyen yönlerine ışık tutmak istedik. Elbette bu kısa yazı sadece konuya bir giriş niteliğindedir. Che Guevara ve Küba devrimi üzerine detaylı incelemeler içeren yazılarımızın bu yazıyla sınırlı kalmayacağını, devam edeceğimizi belirtelim.
Che İhanete Uğradı mı?
Che'nin katledilmesi, Ramirez'i söylediği gibi Castro'nun Bolivya Komünist Partisi lideri ile yaptığı görüşme sonrası kendilerine La Huguera köyüne gitmeleri söylenmesinden sonra yolda tuzağa düşürülmeleriyle mi olmuştur bilinmez ama Che'nin ölümünden sonra açıktan muhalefet örgütlediği SSCB'nin rahat bir soluk aldığı kesindir.
Hızla SSCB tipi bir bürokratikleşme aşamasına giren Küba karşısında Che, SSCB'nin Küba'daki kontrolünden ve gittikçe artan bağımlılık ilişkisinden açıkça rahatsızlık duymaya başlamıştı. Rusya ve Doğu Avrupa'ya yaptığı ziyaretler onun bu konudaki görüşlerini netleştirmişti. Bir röportajında Kübalı insanlar kanlarının son damlasına kadar SSCB'nin Küba'yı uydusu haline getirme çabasına karşı direnmeliler demesi de bu tutumunu gözler önüne serer. Che, gerek SSCB'ye gerek Çin'e karşı tavrını açıkça ortaya koyuyor ve Küba'nın farklı bir rota araması çağrısını yükseltiyordu.
Guevara, SSCB'ye karşı açıkça sesini yükseltiyordu. Küba'da olduğu gibi, Sovyetler Birliği'ni gelişmemiş ülkeleri kendine bağımlı kılan karşılıklı ticaret anlaşmaları konusunda suçluyordu. Che, SSCB'yi ABD ile birlikte geri kalmış dünyanın emperyalist sömürüsüne katılmakla suçluyordu. Che, Sovyetlerin Batı kapitalizmi ile barış içinde birarada yaşama politikasına şiddetle karşı çıkıyordu.
Küba'nın en büyük müttefiki SSCB'ye karşı bu tutumuyla Che'nin yolunun Castro'dan ayrılıyordu. Varlık koşulları Rusya'nın devam eden ekonomik desteğine bağlı olan Küba'da, Che'nin artık politik olarak dışlanması, yalnızlaşması kaçınılmazdı.
Küba Sovyet yanlısı grubunun lideri olan Anibal Escalante, sonunda Castro'ya 1965'te Che'nin kabineden istifasını kabul etmeye zorladı. Escalante, Küba'nın ekonomik olarak istikrarsızlığı ve Sovyetler birliğiyle gerilen ilişkilerden dolayı Che'nin "... pratik olmayan projelerini ve patolojik maceracılığını suçluyordu. Hayatını pahasına mücadele ettiği Küba'da yalnızlaştırılan Che, Küba'nın kaderini değiştirmenin yolunun yalnızlıklarına son verip SSCB ve Çin'e bağımlılıktan kurtulmak için devrimi dünyada ve özellikle Latin Amerika'da yaymak gerektiği fikriyle daha çok inanıyordu. Bu nedenle, Küba'dan ayrılıp önce Kongo, sonra da Bolivya'da devrimi yaymak için yola çıktı. SSCB'nin Che'nin Bolivya'daki sınırlı güçlerle varlığından bile ne kadar rahatsız olduğunu Haziran 1967'de Sovyet Dışişleri Bakanı Aleksei Kosygin Küba ziyaretindeki açıklamalarıyla ortaya koyuyordu. Kosygin, Che'nin Bolivya'ya gidişini eleştirip "Che'nin Bolivya'daki gerilla faaliyetlerinin komünizme zarar verdiğini, sosyalist' olduklarını söyleseler bile hükümet karşıtı güçlere, destek vermenin, Latin Amerika'daki Sovyet destekli komünist partilerin çalışmalarını zorlaştırdığını" söylüyordu. Bu ziyareti takiben Brejnev'in Castro'ya eğer Latin Amerika'da devrimleri kışkırtmaya devam ederlerse Sovyetlerin ABD işgalini engellemeyeceği ultimatomunu içeren mektubu da çok şey anlatmaktadır.
Bolivya'ya vardığında sadece 7'si Bolivyalı olan 24 gerilla gücüne sahip olan Che, Stalinist Bolivya Komünist Partisi'nden hiçbir destek görmedi. İnsan gücü ve silah, erzak gibi malzeme açısından büyük destek gerektiren gerilla savaşında SSCB ve Küba devletleri büyük olanaklara sahip olmalarına rağmen Che'ye hiçbir yardımda bulunmadılar. Çok küçük bir gerilla birliğiyle gerekli teçhizat ve olanaklardan yoksun bir biçimde ölüme terk edildi. Yalnız ve yüzüstü bırakılan Che, Bolivya'da CIA'nın ölüm mangalarına, en iyisinden, bir nevi teslim edilmiş oldu. Latin Amerika'da kendi tekellerinin dışında gelişebilecek rejimlerin önünü almış olmanın rahatlığıyla Che'nin katledilmesinden sonra SSCB rahat soluk almış oldu.
bu konu ile ilgili düşüncelerinizi merak ediyorum arkadaşlar ...
